Skip to content

Oostelijk van de zon

#4320 februari 2023

Zonder directe aanleiding had ik deze zondagochtend gekozen voor een cd van saxofonist Stan Getz. Een album getiteld West Coast Jazz, uit 1955. Het eerste nummer was meteen raak: geen achtergrondmuziekje maar luisteren.
Ik kende het liedje wel. Kon het ongeveer mee neuriën en wist een paar flarden van de tekst. Even spieken hoe het ook alweer heette: East of the sun (and West of the moon). Wat een titel. Waar sloeg dat eigenlijk op. Ten oosten van de zon en ten westen van de maan. Ik denk dat geen navigatie me zou kunnen helpen.
Zoiets intrigeert en de vraag eenmaal gesteld wilde ik het fijne er nu wel van weten ook.

Het lied werd in 1934 geschreven door de toen 21-jarige Brooks Bowman. De song was onderdeel van ‘Stags at Bay’, een toneelstuk/musical van de Princeton Triangle Club, de toneelvereniging van de universiteit. De musical ging, zoals dat bij al hun stukken gebruikelijk was, na vertoning binnen de vereniging op tournee in de wijde omgeving en haalde zo ook Broadway. In 1940 werd de song op de plaat gezet door Frank Sinatra en verwierf het gaandeweg de status van jazzstandard, met vele bekende vertolkers. Tot op de dag van vandaag.
Mooi, ere wie ere toekomt, maar dat verschaft niets meer informatie over die merkwaardige titel. De songtekst helpt evenmin: East of the sun and west of the moon, we’ll build a dream house, near to the sun in the day, near to the moon at night. Veel verder komt het verhaal niet.

Hoe was de jonge Bowman dan op die mysterieuze titel gekomen? Hij bleek de titel te hebben van een Noors toneelspel ‘East of the sun and west of the moon’ uit 1890. Van het verhaal met die titel was in 1849 trouwens al een uitgave verschenen. Daar komt het dus allemaal vandaan. Nu dus nog de betekenis.
Het sprookje blijkt een onderhoudende geschiedenis over een ijsbeer die een arme landsman de hand van diens dochter vraagt. Rijkdom zal zijn deel zijn. De nachten verandert de beer in een prins en komt als een man naar haar bed. Het meisje heeft daar geen weet van, want hij komt pas bij haar als het donker is en vertrekt weer voordat het licht wordt. Maar op enig moment wil ze toch wel weten wat er eigenlijk gaande is en stiekem ontsteekt ze een kaars om te zien met wie ze het bed deelt. Dat kon de beer toch niet zijn?! De prins ontwaakt en vertelt van zijn betovering. Als ze dit een jaar hadden volgehouden was hij vrij geweest. Maar nu moet hij voor straf terug naar zijn boze stiefmoeder en die woont verschrikkelijk ver weg: in een kasteel dat ligt ten oosten van de zon en ten westen van de maan. Voilà, de coördinaten van de plek die zo oneindig ver weg, betoverd en geheimzinnig is. Door Brooks Bowman gebruikt voor een nieuw liefdesnest.

Het sprookje is daarmee lang niet teneinde. Tal van complicerende omstandigheden heeft het meisje te overwinnen, ik zal hier de afloop niet verklappen.
De Princeton-musical staat verder los van het sprookje, het was eigenlijk alleen de titel die door Bowman voor een song gebruikt werd.
Luister ik nu anders naar dit liedje?
Nee, het blijf onveranderd een aardige melodie – voor mij met hinderlijke trekjes van een oorkruiper zelfs – met bepaald geen spannende lyrics. Maar verwijzend naar een sprookjesachtige plek, heel ver weg. Zeker als Stan Gets met die titel aan de haal gaat.
Het was een mooi zondagochtend-moment.

Reageren? zend een e-mailbericht aan apub@hansarnoldy.nl

Dit bericht heeft 0 reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Back To Top